Formaldehyde: Nguy Cơ Ung Thư Thực Sự Nằm Ở Đâu?

Formaldehyde là một chất hóa học phổ biến, được tìm thấy trong nhiều sản phẩm gia dụng, công nghiệp và thậm chí cả trong cơ thể chúng ta. Tuy nhiên, gần đây, nhiều người lo ngại về khả năng gây ung thư của formaldehit. Liệu những lời đồn đại này có cơ sở khoa học hay chỉ là sự hoang mang vô cớ? Bài viết này sẽ phân tích mối liên hệ phức tạp giữa formaldehit và nguy cơ ung thư dựa trên các nghiên cứu khoa học, giúp bạn có cái nhìn khách quan và chính xác về vấn đề này.

FORMALDEHYDE: CHẤT HÓA HỌC PHỔ BIẾN, NGUY CƠ TIỀM ẨN

Formaldehyde (CH₂O), còn được gọi là metanal hoặc Fomandehit, là một hợp chất hữu cơ không màu, có mùi hắc, dễ bay hơi và dễ hòa tan trong nước. Nó được sản xuất với số lượng lớn trên toàn cầu và có nhiều ứng dụng quan trọng trong các ngành công nghiệp khác nhau như: 

• Nhựa: Formaldehit là thành phần chính trong sản xuất nhựa tổng hợp, chẳng hạn như nhựa phenol-formaldehit (phenolic), nhựa urea-formaldehit (urea),… Những loại nhựa này được sử dụng trong nhiều sản phẩm gia dụng như bàn ghế, tủ, đồ chơi,…)
• Gỗ: Formaldehit được sử dụng trong sản xuất gỗ dán, gỗ ép, ván sàn, ván gỗ công nghiệp,… để tăng cường độ bền, chống nước, chống mối mọt.
• Sản phẩm dệt: Formaldehit được sử dụng làm chất kết dính, chất chống nhăn, chất tạo màu trong sản xuất vải, quần áo, thảm,…
• Các sản phẩm khác: CH₂O còn được sử dụng trong sản xuất thuốc trừ sâu, thuốc diệt nấm, chất khử trùng,…

Ngoài ra, chất độc hóa học cũng xuất hiện tự nhiên trong môi trường:

• Khói thuốc lá: Khói thuốc lá là nguồn phát thải lượng lớn chất độc.
• Khí thải xe: Khí thải từ động cơ xe máy, ô tô cũng chứa một lượng nhỏ formaldehit.
• Sự cháy: Cháy rừng, cháy nhà,… cũng thải ra CH₂O.

 FORMALDEHYDE VÀ NGUY CƠ UNG THƯ: SỰ THẬT ĐẰNG SAU LỜI ĐỒN

Mặc dù CH₂O được sử dụng rộng rãi, nhưng khả năng gây ung thư của nó đã được nhiều nghiên cứu khoa học quan tâm. Tuy nhiên, mối liên hệ giữa formaldehit và ung thư là một vấn đề phức tạp, không thể khẳng định một cách tuyệt đối.

Cơ chế gây ung thư của formaldehyde:

Formaldehit được Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) phân loại là “chất gây ung thư cho người” (Group 1). Điều này dựa trên bằng chứng khoa học cho thấy CH₂O có thể gây ung thư mũi xoang và bạch cầu ở người.

• Gây đột biến gen: Formaldehitcó thể gây tổn thương DNA, dẫn đến đột biến gen. Những đột biến này có thể gây rối loạn chức năng của tế bào, làm tăng nguy cơ ung thư.
• Kích thích tăng trưởng tế bào: Metanalcó thể kích thích tế bào sinh trưởng nhanh chóng và không kiểm soát, dẫn đến sự hình thành khối u.

Sự khác biệt giữa tiếp xúc ngắn hạn và tiếp xúc lâu dài:

• Tiếp xúc ngắn hạn: Tiếp xúc với nồng độ thấp formaldehit trong thời gian ngắn (ví dụ như khi tiếp xúc với khói thuốc lá) có thể gây kích ứng mắt, mũi, họng. Tuy nhiên, nguy cơ ung thư từ tiếp xúc ngắn hạn này vẫn chưa rõ ràng.
• Tiếp xúc lâu dài: Tiếp xúc với nồng độ cao CH₂O trong thời gian dài (ví dụ như công nhân làm việc trong môi trường sản xuất chứa formaldehit) có thể làm tăng nguy cơ ung thư mũi xoang và bạch cầu.

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC: BẰNG CHỨNG VỀ MỐI LIÊN HỆ GIỮA FORMALDEHYDE VÀ UNG THƯ

Nhiều nghiên cứu khoa học đã được thực hiện để đánh giá mối liên hệ giữa CH₂O và nguy cơ mắc các bệnh ung thư khác nhau.

• Ung thư mũi xoang: Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ rõ ràng giữa tiếp xúc lâu dài với chất độc và nguy cơ mắc ung thư mũi xoang. Những người làm việc trong ngành sản xuất nhựa, gỗ, dệt,… thường tiếp xúc với CH₂O cao hơn người bình thường, và họ có nguy cơ mắc ung thư mũi xoang cao hơn.
• Bạch cầu: Các nghiên cứu cũng cho thấy formaldehit có thể làm tăng nguy cơ mắc bạch cầu. Tuy nhiên, mối liên hệ này vẫn chưa được khẳng định chắc chắn và cần thêm nghiên cứu để xác nhận.
• Các loại ung thư khác: Một số nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên hệ giữa formaldehit và nguy cơ mắc các loại ung thư khác, như ung thư phổi, ung thư gan, ung thư vú,… Tuy nhiên, những bằng chứng này chưa đủ mạnh để khẳng định mối liên hệ trực tiếp.